Σύνδεση με Google
Πώς το αόρατο φορτίο της ψυχολογικής φθοράς στοιχίζει στους κορυφαίους του τένις
Το επαγγελματικό τένις συχνά προβάλλεται σαν ένα άθλημα γεμάτο δόξα, χρηματικά έπαθλα και απεριόριστη αναγνώριση. Πίσω από το λαμπερό περιτύλιγμα το άθλημα παραμένει μία βαθιά μοναχική υπόθεση με διαρκή ψυχολογική πίεση, την αβεβαιότητα και το φόβο της αποτυχίας.
Γράφει ο Γιώργος Πίστας
Οι αθλητές ταξιδεύουν αδιάκοπα, αλλάζουν ηπείρους και ζουν σε δωμάτια ξενοδοχείων. Στο court καλούνται διαχειριστούν κούραση, πίεση, προσδοκίες και τον εσωτερικό τους διάλογο. Είναι εκτεθειμένοι σε κριτική και προσωπικές αμφιβολίες. Η φθορά δεν είναι μόνο σωματική αλλά κυρίως πνευματική. Όλη αυτή η ψυχολογική ένταση επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά. Η σωματική προπόνηση και η τεχνική κατάρτιση είναι απαραίτητα εργαλεία, όμως το μεγαλύτερο στοίχημα για τους κορυφαίους τενίστες είναι η διαχείριση της ψυχολογικής πίεσης που συνοδεύει κάθε αγώνα.
Η νέα γενιά και οι προκλήσεις της
Η νέα γενιά αθλητών αντιμετωπίζει εντελώς διαφορετικές προκλήσεις από τους προκατόχους της. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η συνεχιζόμενη αίσθηση της επίβλεψης, η πίεση για συνεχή απόδοση και τα οικονομικά κίνητρα δημιουργούν το εκρηκτικό μείγμα άγχους και μοναξιάς.
Το να βρεθεί κάποιος στο top 10 του παγκόσμιου τένις δεν είναι απλώς μία ένδειξη σωματικού ταλέντου ή τεχνικής υπεροχής, είναι μία κατάληξη μιας διαδρομής με άπειρες ώρες δουλειάς, αμέτρητες θυσίες, οικονομική πίεση και τεράστια ψυχολογική αντοχή. Για να γίνει κάποιος ένας από τους 10 καλύτερους παίκτες στον κόσμο σημαίνει ότι ανήκει σε ένα μικροσκοπικό ποσοστό λιγότερο από το 0, 00001%, όλων όσων έπιασαν ρακέτα στη ζωή τους. Αν βάλουμε συμμετοχή σε τελικούς Grand Slam και κατακτήσεις ATP Finals αυτό το ποσοστό γίνεται ακόμη μικρότερο. Περίπου 90 εκατομμύρια άνθρωποι παίζουν τένις σύμφωνα με στοιχεία της διεθνούς ομοσπονδίας αντισφαίρισης ITF και αναλύσεις αγοράς αθλητικού εξοπλισμού.
Ο πρόωρος αποκλεισμός των Τσιτσιπά, Zverev και Medvedev στον πρώτο γύρο του Wimbledon ήταν μία υπενθύμιση της ψυχολογικής φθοράς που συνοδεύει την κορυφή. Ήταν οι τρεις κορυφαίοι της γενιάς τους (Next Gen) με ιστορία σε τελικούς Grand Slam και τίτλους ATP Finals που θεωρήθηκαν οι φυσικοί διάδοχοι των Big4. Για χρόνια παλεύουν να σπάσουν την κυριαρχία τους και να κατακτήσουν Grand Slam. Όμως, την ίδια στιγμή που προσπαθούσαν να ξεπεράσουν το τοίχος των Federer, Nadal και Djokovic, ήρθε η επόμενη γενιά(New Generation) των Alcaraz και Sinner κάνοντας τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα. Ήδη ο Alcaraz στα 22 του χρόνια έχει 5/5 τελικούς Grand Slam.
Η ανάγκη να αποδεικνύεις συνεχώς ότι ανήκεις στην ελίτ, σε συνδυασμό με το βάρος των προσδοκιών και τη διαρκή εμφάνιση διψασμένων νέων αντιπάλων φθείρει την αυτοπεποίθηση. Στο τένις η ψυχολογική κάμψη δεν είναι η εξαίρεση αλλά μέρος της διαδρομής. Η διατήρηση της κορυφής απαιτεί όχι μόνο σωματική και τεχνική τελειότητα, αλλά και ψυχολογική θωράκιση.
Η επίδραση της ψυχολογίας στην απόδοση
Ο Δρ. Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, αθλητικός ψυχολόγος και πολυετή εμπειρία σε συνεργασία με επαγγελματίες αθλητές επισημαίνει:
“Η νέα γενιά τενιστών βρίσκεται μπροστά σε πολλές ψυχολογικές προκλήσεις. Η συνεχής πίεση για άριστη απόδοση, ο φόβος της αποτυχίας και η μοναξιά που συνοδεύει το άθλημα δημιουργούν ένα περιβάλλον με stress που δεν είναι εύκολο να διαχειριστεί κανείς. Επιπλέον, η σύγχρονη εποχή με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εντείνει την αίσθηση της συνεχούς παρακολούθησης και κριτικής. Η διαχείριση αυτών των παραγόντων απαιτεί ειδικές ψυχολογικές τεχνικές και ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Η απουσία συμμετοχής σε μικρότερα τουρνουά όπου οι παίκτες θα μπορούσαν να χτίσουν την αυτοπεποίθησή τους, αλλά και η απομάκρυνση από τη σκληρή προπόνηση μπορούν να μειώσουν την ψυχική ανθεκτικότητα.”
Ο Goran Ivanisevic πρώην προπονητής του Djokovic και νυν προπονητής του Τσιτσιπά σε πρόσφατη δήλωση τόνισε πως ο Στέφανος “δεν δουλεύει αρκετά σκληρά”, αν και θεωρώ πως ο Goran θα μπορούσε να τον προστατεύσει και η δήλωση να έχει ιδιωτικό χαρακτήρα.
Επίσης, ο Ivanisevic δήλωσε γενικά για τους νέους παίκτες στο τουρ πως:
“Παρατηρώ ότι ψυχολογία και η σωματική προσπάθεια των παικτών αυτής της γενιάς δεν είναι πάντα στο επίπεδο που απαιτεί το άθλημα. Δεν δουλεύουν αρκετά σκληρά και αυτό φαίνεται στις επιδόσεις τους. Όταν το μυαλό δεν είναι συγκεντρωμένο, όταν κίνητρο μειώνεται, οι παίκτες δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις ενός Grand Slam ή ενός μεγάλου τουρνουά.” Ο Ivanisevic πιστεύει πως ο Στέφανος έχει ακόμη το επίπεδο για να επιστρέψει στην κορυφή αλλά μόνο αν επιλύσει τα θέματα υγείας, εξωγηπεδικά προβλήματα, και αν δείξει την απαιτούμενη σκληρότητα και δέσμευση στην προπόνηση.
Ο Ivanisevic είναι πραγματικά μοναδική περίπτωση στην ιστορία του Wimbledon. Το 2001, μπήκε στο Wimbledon με Wild Card επειδή είχε πέσει στο Νο. 104 της παγκόσμιας κατάταξης λόγω τραυματισμών και χειρουργείων στο ώμο. Κανένας άλλος δεν έχει κατακτήσει το Wimbledon ως Wild Card. Ήταν χαρακτηριστικός εκπρόσωπος της παλιάς σχολής με τεράστια ψυχική αντοχή, serve-and-volley παιχνίδι και αδιανόητο πάθος. Γι’ αυτό πιθανά μας δίνει την αίσθηση τους σκληρού προπονητή και δεν διστάζει να μιλήσει έντονα επειδή πιστεύει ότι ο δρόμος για την επιστροφή στην κορυφή περνάει μέσα από την προσωπική πειθαρχία.
Ο Τσιτσιπάς δεν ήταν απλώς μέρος του μαζικού αποκλεισμού από τον πρώτο γύρο του Wimbledon το 2025, αλλά από φιναλίστ σε Grand Slam, νικητής ATP Finals, νικητής 3 Masters στο Monte-Carlo και σταθερά στο top 5, εξελίχθηκε σε παίκτη που δυσκολεύεται να βρει κίνητρο και συνέπεια. Η έντονη πίεση σε οικογενειακό και επαγγελματικό περιβάλλον είχε σημαντικές επιπτώσεις στην φόρμα του. Το γεγονός ότι σπάνια επιλέγει τουρνουά μικρότερης δυναμικότητας (ATP 250) τον στερεί σε ρυθμό και αυτοπεποίθηση.
Ως σπεσιαλίστας στο χώμα θα μπορούσε να έχει πιο συχνή παρουσία σε χωμάτινα τουρνουά όπως Buenos Aires (ATP 250), Rio(ATP500), Hamburg(ATP 500) , Geneva(ATP 250) και άλλα… Για παράδειγμα ο Djokovic κατέκτησε πρόσφατα των 100o τίτλο στη Γενεύη (ATP 250) ενώ η σύγκριση με το πρόγραμμα του Φέντερερ είναι αποκαλυπτική. Ο κορυφαίος Federer έχει κατακτήσει 25 τίτλους σε ATP 250, αποδεικνύοντας το να συμμετέχεις σε μικρότερα τουρνουά δεν σε υποβαθμίζει αλλά είναι ένας τρόπος να παραμένεις φρέσκος, να καλλιεργείς το κίνητρό σου και να κρατάς το παιχνίδι σου ζωντανό. Στο τένις το πάθος και αυτοπεποίθηση δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαίο καύσιμο.
Περιπτώσεις αθλητών του τένις που αντιμετώπισαν ψυχολογικά εμπόδια
Η ψυχολογία στο τένις είναι συχνά ο πιο καθαριστικός παράγοντας. Πίσω από κάθε τίτλο ή αποτυχία κρύβεται πίεση, μοναχικότητα και ανάγκη διαχείρισης προσωπικών κρίσεων. Η ψυχολογική διάσταση του τένις έχει επηρεάσει σε καθοριστικό βαθμό ακόμη και τους πιο επιτυχημένους αθλητές. Αξίζει να δούμε και άλλες περιπτώσεις τενιστών για το πως το βίωσαν στην πορεία τους.
- Η Ashleigh Barty εγκατέλειψε το tour στο απόγειο της καριέρας της. Ηταν Νο.1 στον κόσμο, κάτοχος Grand Slam και στην καλύτερη ηλικία της. Παραδέχτηκε ότι η ίδια η φύση του αθλήματος την είχε εξουθενώσει. Η επιλογή της απέδειξε πως η επιτυχία χωρίς εσωτερικό κίνητρο είναι κενή.
- Η Naomi Osaka δεν ήταν μόνο σπουδαία αθλήτρια αλλά και η πρώτη που μίλησε δημόσια για την κατάθλιψη. Όταν το 2021 αποχώρησε από το Roland Garros αποκαλύπτοντας ότι υποφέρει από άγχος και ψυχική κόπωση, αλλάξαμε τον τρόπο που βλέπουμε τους αθλητές. Στην περίπτωσή της το βάρος της δημοσιότητας έγινε ασήκωτο.
- Η Emma Raducanu έγινε η μοναδική τενίστρια που κατέκτησε Grand Slam ερχόμενη από τα προκριματικά. Το US Open του 2021 φάνηκε σαν η αρχή μιας μεγάλης καριέρας. Στην πράξη, ήταν ο μοναδικός τίτλος της μέχρι σήμερα που συνδέθηκε σε μεγάλο βαθμό με την ψυχολογική πίεση. Η ξαφνική φήμη, οι υψηλές προσδοκίες από το κοινό και τα ΜΜΕ, αλλά και οι συνεχείς αλλαγές σε προπονητές και περιβάλλον, επηρέασαν αρνητικά την αυτοπεποίθησή της.
- Ο Dominic Thiem μετά την κατάκτηση του US Open το 2020 έδειχνε να έχει βρει το δρόμο του. Όμως, ο τραυματισμός στον καρπό τον κράτησε εκτός κορυφαίου επιπέδου για χρόνια. Παρά την τεράστια προσπάθεια δεν μπόρεσε να επιστρέψει δυνατός και τελικά αποσύρθηκε. Ήταν ίσως η πιο σκληρή υπενθύμιση πως η ψυχολογία και η φυσική κατάσταση συνδέονται αδιάρρηκτα.
- Ο Nick Kyrgios ένα μοναδικό ταλέντο με ασταθή ψυχολογία, παραδέχτηκε πως είχε κατάθλιψη και εξαντλητικό άγχος. Στην πιο χαρακτηριστική σκηνή έπαιζε βιντεοπαιχνίδια ως τα ξημερώματα ενώ τον περίμενε τελικός ATP την επόμενη μέρα. Ο ίδιος έλεγε πώς το τένις συχνά τον έπνιγε.
- Ο Juan Martín del Potro είναι ίσως η πιο συγκινητική ιστορία. Η καριέρα του έμοιαζε διαρκής μάχη με το σώμα του. Κατέκτησε το US Open το 2009 και από τότε ζούσε ανάμεσα σε τίτλους και χειρουργεία. Τα δάκρυα στις επιστροφές του ήταν η σπαρακτική απόδειξη του τι μπορεί να συμβεί στον όχι και τόσο μαγικό κόσμο του επαγγελματικού τένις.
- Ο Andy Murray, με μεταλλικό ισχύο, πολλαπλές επεμβάσεις και ένα πάθος να συνεχίσει να αγωνίζεται, ακόμα και όταν οι γιατροί του έλεγαν πως δεν έχει νόημα. Αρνήθηκε να δεχτεί το τέλος και συνέχισε να παλεύει με όποιο κόστος. Η ειλικρίνεια του έχει συμβάλλει στην αποστιγματοποίηση των ψυχικών δυσκολιών στο τένις ενθαρρύνοντας άλλους αθλητές να αναζητήσουν βοήθεια και να μιλήσουν ανοιχτά για τα συναισθήματά τους.
Συμπέρασμα: Ο αόρατος αγώνας στο τένις
Το μαζικό σοκ στον 1ο γύρο του Wimbledon όπου 3 κορυφαίοι εκπρόσωποι της NextGen αποκλείστηκαν, δεν ήταν απλά μία κακή μέρα. Ήταν η απόδειξη ότι όταν η ψυχή κουράζεται. Ούτε το ταλέντο, ούτε τα χρηματικά έπαθλα μπορούν να σε σώσουν. Το τένις απαιτεί μία λεπτή ισορροπία μεταξύ πάθους, ανθεκτικότητας και φροντίδας του εαυτού. Για κάθε τρόπαιο που σηκώνεται ψηλά και κάθε ήττα που παραμονεύει στη γωνία, υπάρχει ένας συνεχής αόρατος εσωτερικός αγώνας.
Ο Γιώργος Πίστας είναι γυμναστής, απόφοιτος ΤΕΦΑΑ με ειδικότητα στο τένις. Έχει επίσης κάνει μεταπτυχιακό στις Αθλητικές Σπουδές, με ειδίκευση στην Αθλητική και τη Σχολική Ψυχολογία. Το 2016, βραβεύτηκε ως ο πιο αποτελεσματικός παίκτης τένις στα Tennis Awards, μια εκδήλωση υπό την αιγίδα της UNESCO Πειραιώς και Νήσων.
